Terug naar Uithuizen: in de jury van de voorleeswedstrijd

Voor het eerst sinds drie maanden weer in de trein naar Uithuizen gezeten. Toen, half december, stapte ik in Warffum uit voor m’n optreden in de bieb daar, nu twee stations verder op het vertrouwde station Uithuizen. Op verzoek van de Biebman van 9 januari en 2 april en inmiddels op deze website ook een vertrouwde verschijning. Hij vond het leuk als ik in de jury zou zitten van de regionale voorronde van de Nationale Voorleeswedstrijd.
En als de Biebman dat leuk vindt, vind ik dat ook! Dus daar zat ik woensdag 10 maart in de trein van zes over twaalf in de trein naar Uithuizen.

Ik herken zo gauw niemand bij het uitzoeken van een plek in de trein. Ik ga op een rustig plekje zitten, bij niemand in de buurt. Een jongen met een bril met belachelijk brede brillenpoten kijkt tussen twee rugleuningen door mij aan. Hij kijkt snel weer voor zich uit. Dat zal deze reis niet de laatste keer zijn. Herkent hij mij? Als voormalige medeforens op het Hogelandlijntje? Of heeft hij zich herkend in Heen en weer op het Hogeland
Hééé…. deze knakker zou best Dikkie Dik kunnen zijn, de ‘stevige jongen met een hoog, roodaangelopen hoofd’ van 24 juni en 17 juli. Maar helemaal zeker weet ik het niet. Het is al weer bijna twee jaar geleden dat ik Dikkie Dik heb gezien!

Warffum
We staan naast tegentrein Piet Oberman.
Vroeger, in ‘mijn tijd’, werd er nog gewoon in Usquert gekruist. Maar sinds de nieuwe dienstregeling (daarover later wellicht eens wat meer) sinds 19 december passeren de treinen elkaar in Warffum.

Uithuizen
Op het balkon staat het Zeurstemmetje van 10 april, 1 juli en 25 september in een blauwwit trainingspakachtig pak.
Dikkie Dik zegt iets tegen haar en het Zeurstemmetje zegt wat terug. Maar wat? Ik ben te ver weg om goed te horen of Zeurstemmetje nog steeds dat akelige zeurstemmetje heeft.

Ik ben vroeg. Ik heb nog tijd om naar de kapper te gaan. Dat wilde ik eigenlijk al voor de boekpresentatie op 31 oktober. Maar dat is er nog niet van gekomen. Nu kan het!

Ik loop door de Albert Hein naar de winkelstraat. Bij de parkeerplaatsingang zit nog steeds de Roemeen die daar twee jaar geleden ook al zat. Maar toen had hij nog een trekharmonica, nu speelt hij op een keyboard van het merk Roland! Dat zie je zelfs in de stad Groningen niet. Hij maakt gretig gebruik van de ritmeboxfunctie. Ik herken een beroemd Duits zeemanswijsje, de titel schiet me niet te binnen.
“Leuk!”, zeg ik tegen hem en ik steek m’n duim op.
De Roemeen knikt lachend terug.

Er zijn een heleboel kappers in Uithuizen. Dat weet ik nog van toen ik er nog woonde.
De eerste kapper is dicht.
De tweede is open maar heeft pauze.
“Ik dacht, de deur is los”, probeer ik nog.
“Dat is ook zo”, zegt een meisje met een kop thee in haar handen. “Maar ik heb pauze.”
“Dan houdt het op.”
De derde is dicht.
De vierde is los, heeft geen pauze, maar daar zijn de twee kapsters druk bezig. Ik heb geen tijd om te wachten, ik moet naar De Rank voor de voorleeswedstrijd.

De Biebman ontvangt mij hartelijk in De Rank, het clubgebouw van de kerk tegenover de kerk, maar ook te huur voor wereldse aangelegenheden. Niet lang meer trouwens, want door de Samen op Weg-hype is De Rank overbodig geworden en gaat ie dicht.
De Biebman heeft z’n witte bloes weer aan. Ook de Biebvrouw die mij bij mijn optreden in de bieb van Warffum samen de Biebman met het VPRO-haar interviewde, is er.
De Biebman vraagt of ik m’n boek bij me heb.
Toevallig wel ja.
Of ik als eerste een stukje wil voorlezen.
“Oh jee, uuh, ja natuurlijk wel, leuk. Maar dan moet ik wel even wat geschikts uitzoeken.”
Ik ga apart zitten en blader in Heen en weer. Shit, toch niet echt een boek voor basisschoolscholieren. Er wordt hevig in gevloekt en gescholden, het gaat over seks en drank en andere zaken die je niet snel aan kinderen blootstelt. Pfff. Maar ik wil deze plotselinge voorleeskans niet voorbij laten gaan. Er moet toch wel een kindvriendelijk stukje te vinden zijn?

Mijn collega-juryleden komen binnen: Yvonne de Wandeler van de Educatieve Dienst van Biblionet Groningen en wethouder Alie Boekhoudt van de gemeente Eemsmond. Yvonne is een dorpsgenoot van mij, komen we achter! Ook toevallig. Voor Alie is het jureren hoogstwaarschijnlijk één van de laatste optredens als wethouder. Ze zegt dat de kans groot is dat ze niet als wethouder terugkeert. Ervaren in het jureren is ze zeer zeker. Een logische juryvoorzitter dus.

Ik ga weer apart zitten en blader weer door mijn boek.
Ik kies voor 24 januari heen over een propvolle trein omdat de trein ervoor niet reed. Op deze reis wordt twee keer gevloekt. Dat stukje sla ik wel over. Ongeveer halverwege de heenreis schrijf ik ‘zaal inkijken’ op.

De Biebvrouw opent de voorleeswedstrijd. De zaal zit mooi vol met de voorleesjongetjes en –meisjes, broertjes, zusjes, vaders, moeder en leerkrachten. Ik mag als eerste in de grote corduroystoel plaatsnemen.

Ik krijg een microfoontje aan m’n jasje gehangen. Ik vertel wat over mijn boek (“Jullie hebben vast ook wel eens met de trein naar Groningen gereisd”) en begin voor te lezen.
Ja hoor, het eerste gehakkel.
“Kijk, hakkelen mag best straks”, maak ik er een grapje van. “Helemaal niet erg als jullie dat straks ook doen.”

“Als het maar één treinstel is, ga ik naar huis”, lees ik voor. En ik kijk de zaal in voor de eerste keer. “De zaal inkijken, staat hier”, zeg ik. “Moeten jullie straks ook doen, daar letten we op. Ik heb het erbij geschreven, een tip!”

“De trein trekt langzaam op”, lees ik voor. “En stopt sissend. Een vouwfiets valt om.”
Nu zou ik ‘Kutzooi!’ en ‘Godverdomme’ moeten zeggen, want zo staat het in Heen en weer. Ik zeg: “Nou zou ik twee keer moeten vloeken. Maar dat doe ik niet, want dit is toch een gebouw van de kerk?”

“Een prachtig winterochtendconcert van neusophalen en gesnuif”, lees ik voor.
“Dat was het. Zo moet het dus niet”, besluit ik. “Jullie doen het zeker tien keer zo goed als ik!”

En dat doen ze! De meeste zijn erg goed. We moeten als jury per kind op tien punten letten. Zoals ‘Werd de klemtoon steeds op de goede plaats gelegd?’, ‘Las de finalist echt voor of werd er voorgedragen?’ en ‘Keek de kandidaat het publiek zo nu en dan eens aan?’. Ze lazen Guus Kuijer, Toon Tellegen, Geronimo Stilton, Mieke van Hooft maar vooral Francine Oomen.

In de pauzes zijn wij juryleden nog goed kritisch over de kandidaten. Maar omdat ze dat de afgelopen keren ook zo had gedaan, wil juryvoorzitter Alie Boekhoudt straks graag alleen maar positieve kwalificaties noemen. Ik bepleit nog het noemen van ook wat minder goede puntjes (‘Dan laten we zien dat we ons werk als jury serieus nemen’ en ‘Die kindjes zijn toch oud genoeg om tegen een beetje kritiek te kunnen?’). Maar de rest van de jury denkt daar anders over. Ik schik mij daar gemakkelijk in.
“Ik kan ook zo de politiek in”, merk ik op. “Ik kan goed compromissen sluiten.”

Goed beschouwd sluit ik niet eens een compromis, ik krijg gewoon geen poot aan tafel.

We zijn het eens: Hester van de Jansenius de Vriesschool in Warffum, wint. Een meisje met lang haar en een rode bril. Ze las voor uit Misschien wisten zij alles, een enorme rode pil van Toon Tellegen. Over haar staat in mijn aantekeningen: “Heel goed, onverstoorbaar doorlezen” (terwijl er een mobiele telefoon keihard afging), “Foutje, leuke reactie”(Bij een verspreking lachte ze even terwijl ze rustig verder las), “Alles lijkt erop dat ze het heel leuk vindt om voor te lezen” en “Kijkt wel heel erg vaak zaal in, hoeft niet”.

Juryvoorzitter Alie Boekhoudt noemt Hesters naam. Hester kijkt alsof ze het niet gelooft. Maar ze is toch echt de winnaar!
“Heb je dat dikke boek helemaal gelezen?”, vraagt Alie.
“Ja”, antwoordt Hester.
”Vond je het leuk?”, vraagt Alie.
“Ja.”

Leuke middag in Uithuizen! De beheerster, die hoopt dat iemand in De Rank een uitvaartcentrum begint zodat zij daar kan blijven werken, zegt dat ze mijn boek gaat kopen. En ook de wethouder zegt dat ze dat al lang van plan was en nu eindelijk ook echt gaat doen.
Mag allemaal.
“Hij ligt nog gewoon bij Venema”, moedig ik aan. Da’s de plaatselijke, wat zeg ik, de regionale boekhandel. Veel anders heb je niet aan boekwinkels in de wijde omtrek van Uithuizen.

Met een royale bos bloemen van Krijgsheld loop ik naar buiten.
“Shit!”, bedenk ik mij. “Nog steeds niet naar de kapper geweest.”

Advertentie

Read Full Post »

‘Elke dag wel wat’: Heen en weer in dagblad Trouw

En dan sta ik zomaar weer in de krant waarin ik achttien jaar geleden ‘debuteerde’. Of hoe noem je dat: als je als studentje journalistiek voor het eerst een artikel in een dagblad krijgt. Het ging toen over de Groninger streektaalfunctionaris Siemon Reker die een boekje had gemaakt. De kop boven het artikel heb ik al die jaren onthouden: ‘Tweetaligheid verrijkt de geest’.

Ik sta sinds 17 maart 1992 weer in Trouw. Nu niet met artikel ván mij maar met een artikel óver mij. In het boekenkatern op zaterdag 13 februari. Boekredacteur Co Welgraven belde mij begin van de week mobiel op m’n werk. Hij had mijn boek gezien en wilde mij voor zijn rubiek ‘Vandaar dit boek’ interviewen. Hij zei dat hij ‘het lijntje’ wel kende. ‘Het lijntje’: Groningen-Roodeschool. Hij was onlangs nog in Usquert geweest.

Ik zei dat ik wel in zijn rubriek wilde staan.
“Woensdag tien uur?”
Woensdag tien uur vond ik helemaal goed.
Snel wat oude zaterdagkranten van Trouw opgesnord. ‘Vandaar dit boek’, achterkant katern Letter & Geest, tabloid formaat, eenderde pagina, ik-vorm. Allemaal heel gunstig.

Woensdag werkte ik thuis en werd ik precies om tien uur door Co Welgraven gebeld. Of hij het interview mocht opnemen?
Tuurlijk. Als hij dat handig vindt.
“Hoop werk”, zei ik nog. Ik doe het zelf ook wel eens bij de gemeentebobo’s. Bij de burgemeester, de gemeentesecretaris of gemeentelijke programmamanagers van dienstoverstijgende programma’s ter verbetering van het een of ander, dienstverlening meestal. Maar nu werd ikzelf opgenomen.

Een half uur later hingen we op.
’s Avonds laat kwam het stukje binnen op de mail. Ik mocht er nog even naar kijken. Alleen ‘feitelijke onjuistheden’. Jaja, ik weet hoe het gaat.

‘Helemaal goed’, mailde ik terug. Ik gaf hem nog een suggestiezin cadeau die hij nog ergens tussen zou kunnen frommelen. Deze mooie zin had ik na het interview bedacht en gewenst gezegd te hebben: “Het is een kroniek van kleinmenselijke gebeurtenissen van het dagelijkse treinleven: een ongemakkelijk gesprek op het balkon, gehannes met een onwillige vouwfiets, op de hak van je medereiziger trappen bij het uitstappen.”

Heeft hij niks meegedaan. En terecht. Hij zal wel gedacht hebben: Dat heeft hij niet gezegd, dus dat komt er mooi niet in. Als er nog iemand met mij over Heen en weer wil praten, zal ik nog eens over dat kleinmenselijke beginnen.

Interview zien? Klik op dit ploatie:

Snel nog even het vloekgehalte van Heen en weer onderzocht. Want ja, toch een christelijke krant met christelijke lezers. Ik herinner me de boekverkoper van een christelijke boekwinkel in de stad toen hij een stapeltje met mijn boeken in ontvangst nam. “Er wordt toch niet in gevloekt?”, was de vraag.
“Niet door de auteur”, had mijn uitgever Lourens geantwoord.

Dat blijkt te kloppen. Wel gebruik ik Zijn naam eenmaal ijdel bij een verzuchting over de Loopjongen die een gorillaknuffel aan z’n rugzak heeft: “God, nu ook al jongens met knuffeltjes. Wat betekent dat nu weer?” (14 augustus).
Verder wordt er door medereizigers dertien keer gevloekt, in verschillende varianten. Voor een boek van 272 pagina’s pieieiepweinig.

Je zou ook bijna vloeken bij de treinramp in België. Zoveel doden en gewonden. Een machinist zou een rood sein hebben genegeerd. Het zal je maar overkomen.
Voor de reizigers in de Spurt wellicht een geruststellende gedachte: de machinisten hier zijn goed getraind in het maken van noodstops. Dat deden ze al in de tijd van mijn treindagboek en ze oefenen er nog regelmatig mee.

Read Full Post »

Het tamponhok van Uithuizen. Plus ‘deleted scene’

Een beetje duf in de trein zitten is er tegenwoordig nauwelijks meer bij. Ik moet van allerlei functionarissen van alles doen. Mijn kaartje laten zien bijvoorbeeld. Dat is nog tot daar aan toe, dat verwacht ik ook. Tenminste als er een conducteur naast mij staat.

Maar ik moet ook zo vaak mijn kaartje laten zien aan reizigersonderzoekers. Dat zijn meestal wat oudere vrouwen in felrode onderzoeksjassen. In Heen en weer op het Hogeland kun je geen tien bladzijden lezen of daar heb je er weer één. En als het niet om mijn kaartje gaat, is er wel weer een enquêteur die mijn mening wil weten. Wat vind ik van de klantvriendelijkheid van het personeel? De stiptheid van de trein? De rijstijl van de bestuurder? Voel ik mij zeer onveilig tot zeer veilig, weet niet, of n.v.t. tijdens de rit?
Je verwacht dan dat zo’n onderzoek in een la verdwijnt.

Maar dat is niet gebeurd met een onderzoek van de gemeente Eemsmond! Deze gemeente, trotse bezitter van maar liefst vijf stations (ik durf te wedden dat er nergens anders zoveel stations per inwoner zijn), heeft een onderzoek onder de treinreizigers op het traject Roodeschool-Groningen gehouden. Directe aanleiding: een steekpartij op het Uithuizer station waarbij een jongen gewond raakte. Uit het onderzoek kwam naar voren dat de reizigers zich veilig voelen in de trein en op de stations, maar dat ze zich ergeren aan vervuiling en vernielingen. Ook irritant: te kleine fietsenstallingen, weinig parkeerplekken, onvoldoende schuilmogelijkheden en kapotte kaartautomaten.

Kapotte kaartautomaten? Daar kan elke kaartjeskopende Hogelandster forens over meepraten. In Heen en weer is het al raak op de eerste dag, pagina 6:
“Klinggg! Met een metalig geluid floept onder de tekst ‘Kaartje hoeft niet gepast’ een rood bordje tevoorschijn: ‘Apparaat buiten werking’.”

Dus wat gebeurt er? Er komt een heus convenant!
Een convenant. Nog niet zo lang geleden wist niemand wat dat was. Toen maakten partijen nog gewoon afspraken of sloten ze een samenwerkingsovereenkomst. Tegenwoordig zijn daar convenanten voor. Die worden ondertekend, altijd net als er een fotograaf van de plaatselijke krant in de buurt is. Dit treinconvenant is ondertekend door Arriva, de provincie, spoorwegpolitie, de gemeente Eemsmond en ook nog de NS.

Een convenant, het klinkt nog steeds een stuk minder mouwenopstroperig dan een ouderwetse afspraak of samenwerkingsovereenkomst. Convenant, klinkt als intentieverklaring. Je zegt je best te doen, maar als je even geen tijd hebt, ook goed. Alsof je er zo weer onderuit kunt. Zeker als een ondertekenaar (burgemeester Marijke van Beek van Eemsmond) zegt: “Bijzonder aan het convenant is onder meer dat naast het pakket van maatregelen de verantwoordelijkheden zijn vastgelegd waaraan elke deelnemende partij zijn bijdrage kan ontlenen.” Dat is nog eens klip en klare Jip en Janneke-taal!

Maar goed: er is iets ondertekend en dat moet leiden tot meer veiligheid op de vijf stations in de gemeente Eemsmond. De huidige situatie op de stations is ‘geschouwd’, overdag en ’s nachts. De conclusies (volgens de Ommelander Courant):

Station Warffum
-te weinig fietsenstallingen
-geen officiële parkeerplaatsen voor auto’s
-slechte reisinformatie

Station Usquert
-beter onderhoud groen nodig om gevaarlijke situaties te voorkomen

Station Uithuizen
-wachtruimte is erg vies
Oh ja, het tamponhok van Uithuizen. In Heen en weer op 8 november: “Ik ijsbeer langs de wachtkamer, een ongezellig hok met twee bankjes. Er zit niemand in. Een tampon met een blauw touwtje ligt in een plas water op de brede vensterbank. Het watje staat bol van het vocht.”
(‘wachtkamer’, het staat er echt! Stom woord! Moet zijn: wachtruimte.  Of wachthok. Wachtkamer, dat is iets voor een huisarts- of tandartspraktijk. Je tikt het in en je leest er vervolgens achttien keer overheen. En alle meelezers ook. Tip voor boekenschrijvers, zeker debutanten: lees nooit je eigen boek als die al is uitgegeven! Je komt dingen tégen…)
-slecht onderhoud groen
-de vele trapjes naar het station zijn ‘een nadeel van de toegankelijkheid’

Station Uithuizermeeden
-slechte toegankelijkheid tweede perron
-te kleine fietsenstalling
-verroeste fietsenstalling

Station Roodeschool
-vernielingen door afgelegen plek
-donker voorplein
-geen parkeergelegenheid

En nu, deelnemende partijen, als de bliksem dat pakket aan maatregelen uitvoeren! Of anders wel de verantwoordelijkheden nog eens napluizen waaraan jullie je verantwoordelijk kunnen ontlenen! Hup hup! En rap een beetje!

Maaruh, hoe zit het eigenlijk met de stations Baflo, Winsum, Sauwerd, Groningen-Noord en het hoofdstation in Stad? Die liggen ook aan de lijn Roodeschool-Groningen. Daar gaat Marijke van Beek van Eemsmond weliswaar niet over, maar is daar alles al op orde? En is er alleen van alles mis met de stations in de gemeente Eemsmond? Lijkt me niet. Hallo?

Oké. En nu, als toetje voor de Heen en weer-liefhebber: een geschrapte passage uit het boek. Over ook zo’n treinonderzoek! Geschrapt omdat schrijven schrappen is. Omdat een boek ook te dik kan zijn. Omdat een boek door de brievenbus moet passen. Vindt mijn uitgever tenminste.

Tijd: ergens in november. En dan praten we over 2007, mind you! Het is een terugreis. Vertraging: 6 minuten. Controle: nee.

Groningen
Donker is het in de trein. In mijn coupé zijn de meeste lampen uit. Vlak voordat we vertrekken, gaan alle lichten aan.

Ik kijk om en zie een jongen in een oranje hesje papieren uitdelen. Ik hoor hem zeggen: “Wilt u ook meedoen aan een enquête over de kwaliteit van deze lijn?”
Jáááá! Ik wrijf mij in de handen.
“Heel graag. Moet ik hem opsturen?”
“Ik kom hem weer ophalen.”
“Het gaat over de kwaliteit van deze lijn zeg maar. Jullie ook?”
“Geef maar.”
“In het algemeen of deze trein?”
“In het algemeen op deze trein.”
“Bent u op tijd vertrokken?”
“Geen idee.”
“Daar begint kwaliteit mee hè.”
De mensen zijn gretig.
“Hier heb ik nog een potloodje.”
“Ik heb al een keer meegedaan.”
“Nog een keer kan geen kwaad, toch?”

De jongen in het hesje loopt mij voorbij. Dat zou toch niet! Ik wil ook! Hij gaat naar z’n collega verderop.
“Mijn potloden zijn op. Heb jij nog?”
Met nieuwe potloden komt hij weer langs.
Ik steek m’n hand uit.
“Alstublieft.”
Ik krijg een vers potloodje.
De jongen haalt een enquêteformulier uit een Nivea-tas.

Winsum
“Hallo hallo hallo!”
Een mevrouw met een bruine hoed staat op een zwaait met haar enquêteformulier naar de jongen in het hesje.

Als ik m’n formulier teruggeef, zie ik pas dat het op de achterkant verder gaat.
“Hé, het gaat op de achterkant verder!”
“Ja, maar dat geeft niet joh.”
“Geef maar terug, ik wil alles invullen als je het niet erg vindt.”
De jongen met de Nivea-tas en z’n collega staan op het balkonnetje.
“Ik heb nu zestig, hoeveel heb jij?”
“Honderd.”
“Ook de achterkant ingevuld? Mooi, niet iedereen ziet dat.”

Een vrouw met twee volle tassen loopt ver voor Warffum naar het balkonnetje waar de jongen met de Nivea-tas staat. Ze praten wat voordat ze in Warffum uitstapt.

Usquert
We wachten op de tegentrein uit Roodeschool. De enquêteur met de Nivea-tas staat vlak bij mij het gangpad af te speuren naar reizigers die hun formulier willen inleveren. We hebben oogcontact. Ik besluit een praatje te maken.
“Ze willen wel meewerken niet, de mensen.”
“Ja, ze willen allemaal meedoen.”
De jongen vertelt dat hij ook enquêtes op de Arrivalijnen naar Delfzijl en Nieuweschans uitdeelt, maar dat er over de trein naar Roodeschool veel meer wordt geklaagd.
“Ik hoor vooral geklaag over de drukte en het missen van de aansluiting. Dan zijn ze te laat in Groningen om de trein naar Zwolle te halen. Ik heb zelf in Baflo gewoond, ik woon nu in Groningen hoor, maar ik heb heel lang de trein van tien over acht genomen. Altijd vol en altijd vertraging.”
Hij zegt dat hij net met een vrouw had gepraat…
“Die met die tassen die er in Warffum uitging?”
“Ja die ja.”
…die wist te vertellen dat veel mensen uit Warffum niet de trein in Warffum pakken maar met de auto naar Winsum gaan om daar de trein uit Delfzijl naar Groningen te nemen. Dan hebben ze meer kans de aansluiting in Groningen nog te halen.
Ik begin over de extra spitsbussen die Arriva vanaf Winsum naar Groningen inzet. Je maakt een praatje of je maakt hem niet.
”Ja, lijn 65, maar die rijdt alleen maar naar de Grote Markt.”
“Die moet toch naar het station rijden?”
“Dat doet ie dus niet. Ik heb er zelf ingezeten. Ik dacht: moet ik er nu al uit? En toen reed ie leeg naar het station. Echt waar.”
De jongen vertelt dat reizigers tegen hem, de enquêteur, beginnen te klagen.
“Ik mag de formulieren niet inkijken, maar de mensen vertellen mij wel eens wat. Een jongen in Nieuweschans klaagde dat hij z’n tentamens had gemist. En weet je wat ze bij Arriva tegen hem zeiden? ‘Dan moet je een trein eerder nemen.’ Maar dat had ie al gedaan! ‘Daar kunnen wij niks aan doen’, kreeg hij toen te horen. ‘Wij kunnen niks garanderen.’ Dan word je toch afgescheept? Da’s toch lullig?”

Read Full Post »